File:Johan Adriaanse, sectie bedrijfsleer TU Delft, 1988.jpg

Dingeman Johan (Johan) Adriaanse (12 juni 1935 - 26 februari 2008) (6) was een Nederlands ingenieur, wetenschappelijk medewerker en organisatieadviseur. Hij was decennialang assistent van Professor Pierre Malotaux aan de TU Delft.

De familie Adriaanse

Johan Adriaanse was een telg uit een ingenieursfamilie. Zijn grootvader Jan Adriaanse was geboren op 3 januari 1863 te Zierikzee, en overleden op 8 december 1951 te Harderwijk. (1) Hij was directeur in de gasfabriek te Harderwijk en schreef enige artikelen en een autobiografie. (2) Adriaanse was tevens de ontwerper van de gasfabriek te Harderwijk, die eind 1907 in gebruik was genomen. De gasfabriek was gebouwd met een kade langs de Ringvaart, waar de kolen per schip werden aangevoerd. Het bestond uit een kolenloods, een stokerij en een ronde gashouder voor de opslag van het gas. Langs de kade stond verder een kraan en een motorkamer voor de aandrijving van de kraan. Via een rail werden de kolen naar de kolenloods getransporteerd. (13, 17) De gasfabriek te Harderwijk werd een succes en werd na paar jaar uitgebreid met een tweede gashouder. (13) Op 15 september 1925 werd het zilveren jubileum van J. Adriaanse als directeur van de gasfabriek gevierd. Een foto met maar liefst zestig mensen is opgenomen in het werk Kent u ze nog... de Harderwiekers, uit 1986. (14) Adriaanse zelf verwierf ook enige bekendheid in Nederland doordat hij diverse gasfabrieken met raad en daad terzijde had gestaan, o.a. in Leerdam en Delft (12), Castricum (15) en Haarlem (16).

De oudste zoon Jan Adriaanse, de oom van Johan, was geboren in Harderwijk op 18 februari 1892 en overleden in Deventer 1969. Hij had civiele techniek gestudeerd aan de Hogere Technische School in Delft en was hoofdingenieur Rijkswaterstaat Midden-Java (24, 25) Net voor de oorlog was hij te Semarang hoofd van de Provinciale Waterstaatsdienst van Midden-Java. (26) Na de oorlog terug in Nederland werd bij directeur gemeentewerken in Deventer. (1) Na zijn pensionering was hij in de jaren 1960 met zijn broer nog actief samen met opmerkelijke berekeningen omtrent het opwekken van elektriciteit bij de gasproductie in Groningen. (23)

De gelijknamige vader van Johan, Dingeman Johan Adriaanse, was geboren in Harderwijk op 26 augustus 1901 en overleden op 9 juni 1976 in Vila Real de Santo António in in Zuid Portugal. (7) Hij was de jongste zoon van Johan Adriaanse (1863-1953), en was ook afgestudeerd als ingenieur aan de Technische Hogeschool van Delft. Hij werd vroeg in z'n carrière directeur van de gasfabriek in Rijssen, en later in Baarn. Hij was daarna enige tijd directeur van de gemeentelijke nutsbedrijven in Katwijk. Eind jaren 1950 was hij hoofd van de Gemeentelijke dienst Technische Bedrijven in Schiedam. (4) Op het eind van zijn carrière vanaf 1960 (18) werkte hij voor de gemeente Groningen als directeur gasbedrijf aan de transitie tot stads-aardgas. (1) In de beginjaren zestig was hij regelmatig in het nieuws en in 1966 ging hij met pensioen. (22) Hij was onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje Nassau. (7) Adriaanse was ook betrokken geweest bij de Oxfordgroep (OG) en later Morele Herbewapening (MH) van de Amerikaanse Frank Buchman. (8) Voor de oorlog had hij en zijn vrouw Jacoba in Baarn kennisgemaakt met de Oxfordgroep. Later in Schiedam tijdens de wederopbouw hadden zij thuis gesprekken georganiseerd met werknemers en werkgevers van scheepswerven en uit de haven. In het begin van de jaren zeventig had hij de verbouwing van het centrum van MH in Den Haag begeleid. (9)

Levensloop

Johan Adriaanse was geboren in 1935 als zoon van Dingeman Johan Adriaanse (1901-1976) en Jacoba de Boer (1899-1988). Vanaf eind jaren vijftig studeerde hij Chemische Technologie aan de Technische Hogeschool. (10) Aldaar slaagde hij In 1960 voor propedeuse examen voor scheikundig ingenieur (19), in 1964 voor zijn kandidaatsexamen (20), en in 1966 voor zijn ingenieursexamen. (21)

Adriaanse begon zijn carrière als ingenieur in de chemische industrie en in de scheepsbouwsector, (28, 29) waar hij voornamelijk werkzaam was als onderzoeker en consultant. Aan de Technische Universiteit van Delft werd hij later wetenschappelijk hoofdmedewerker bij de sectie bedrijfsleer van Pierre Malotaux. Hij deed met name verder onderzoek maar integrale productontwikkeling en de organisatorische randvoorwaarden daarbij. (10)

Eind jaren 1980 was Adriaanse met Malotaux ook actief in de landelijke werkgroep BOO. (27) In de laatste jaren was hij zelf ook actief als zelfstandig organisatie-adviseur, o.a bij personeelssectie.

Johan Adriaanse is overleden in 2008. Net als zijn ouders is hij begraven in de Kerkelijke Begraafplaats Doorwerth in Heelsum. (5)

Centrum voor Bedrijfswetenschappen en de Sectie Bedrijfsleer

Halverwege de jaren zeventig was Adriaanse aan de Technische Hogeschool te Delft begonnen bij het Centrum voor Bedrijfswetenschappen, wat werd beheerd door prof. ir. P. Ch. A. Malotoux. In 1975 begon dit centrum met een reeks monografieën onder de noemer ’Organisatie verandering.’ Dit was gericht op het in "interdisciplinair verband bestuderen van problemen op het gebied van de menselijke samen- en tegenwerking." (30)

Volgens E. C. H. Marx (1975) was het doel van het onderzoek "het ter beschikking hebben van een registratiemethodiek, die enerzijds diagnostisch kan worden aangewend bij de hantering van organisatie-ontwikkelingsprocessen, anderzijds (op langere termijn) het wetenschappelijk inzicht in die processen vergroot. Meer in het bijzonder wordt in de brochures een instrumentarium ontwikkeld om complexe veranderingsprocessen van organisaties systematisch in kaart te brengen." (30)

De Sectie Bedrijfsleer was tot het jaar 2000 gevestigd aan de Kanaalkade 2 in Delft, waarbij Johan Adriaanse met Pierre Malotaux jaren heeft samengewerkt. Rond 1995 was Jan Koolhaas als opvolger van Malotaux aangesteld. Zij werkten tezamen met andere secties in de Faculteit der Wetenschap en Maatschappij.

Met de oprichting van een nieuwe faculteit Faculteit Techniek, Bestuur en Management (TBM-WTM) rond 1998 zijn de faculteit en de afzonderlijke secties geleidelijk opgelost. Vanaf september 2000 was de sectie zelf nog enige tijd gehuisvest op de 3e verdieping van Blok IV van het gebouw van Werktuigbouwkunde en Maritieme Techniek. (11)

Publicaties, boeken

• D. J. Adriaanse, Model voor het beschrijven van verandering van organisaties, Delftse Universitaire Pers, Delft 1975. 32 blz.
• D. J. Adriaanse, Model voor het beschrijven van verandering van organisaties in het kader van Organisatie-Ontwikkeling, , Delftse Universitaire Pers, 1975. 60 blz.
• D. J. Adriaanse, P.J.M. Maas en Pierre Malotaux. Een psychiatrische behandeleenheid in ontwikkeling : het procesbeschrijvingsmodel in praktijk. Delft : Delftse Universitaire Pers, 1980.
• D.J. Adriaanse, Werkoverleg aan boord. 1981.
• D.J. Adriaanse (red.), De integrale levenscyclus van technische systemen: Kennis en vaardigheden om vanuit de levenscyc/usbenadering productiever om te gaan met techniek, Dictaat Technische Universiteit Delft. (Delft 1990).
• Ten Haaf, W., Bikker, H., Adriaanse, DJ., in 't Veld, J., & Malotaux, PC-A. (2002). Fundamentals of business engineering and management: a systems approach to people and organisations. DUP Science.

Artikelen, een selectie

• Adriaanse, D. J. "Model voor het beschrijven van verandering van organisaties in het kader van Organisatie-Ontwikkeling." Organisatie verandering 2 (1975).
• Adriaanse, D. J. "Model voor het analyseren en typeren van sociale interventies ten behoeve van organisatie verandering." Organisatie verandering 4 (1976).
• Adriaanse, D. J., and P. J. M. Maas. "Momentopname van twee adviesgroepen in fusie: Het tot toestandsbeschrijvingsmodel in praktijk." Organisatie Verandering VI (1978).
• Adriaanse, D. J., P. J. M. Maas, and Pierre Charles Andre Malotaux. "Een psychiatrische behandeleenheid in ontwikkeling: Het procesbeschrijvingsmodel in praktijk." Organisatie Verandering VII (1980).

Zie ook

- Henk Bikker op flickr, 2020-21 - Will Heins op flickr, 2021

Bronnen

• (1) Archief drie generaties Adriaanse in de gasfabricage op iisg-amsterdam, 2021.
• (2) Ine & Sander Coumou, "Stamboom Coumou: Jan Adriaanse (1863-1951)", Genealogie Online. Geraadpleegd 19 maart 2021.
• (3) Jan Adriaanse. Een mensenleven. Levensbeschrijving van Jan Adriaanse. Geboren 3 januari 1863 te Zierikzee, overleden 8 december 1951 te Harderwijk. Weergegeven door hemzelf. Gedrukt. Z.j. 1 deel
• (4) Hoofden van Gemeentelijke diensten in juni 1957 op beeldbank-schiedam-nl, 2021.
• (5) Heelsum - Stichting Kerkelijke Begraafplaats Doorwerth. op online-begraafplaatsen-nl, 2021.
• (6) www.online-begraafplaatsen.nl/zerken.asp?command=showgraf...
• (7) leiden.courant.nu/issue/NLC/1976-06-17/edition/0/page/20
• (8) en.wikipedia.org/wiki/Frank_Buchman
• (9) www.iofc.nl/reiken-naar-een-nieuwe-wereld-online-versie Reiken naar een nieuwe wereld - online versie | IofC
• (10) W. Ten Haaf, H. Bikker, D.J. Adriaanse. Fundamentals of Business Engineering and Management: A systems approach to people and organisations. With contributions from J. in 't Veld and P.Ch-A. Malotaux, 2002
• (11) Prof. Ir. Henk Bikker. "Nieuws van de sectie," Netwerknieuws Pandora Alumni, juni 2001
• (12) Achterkleinkind directeur Adriaanse, directeur van de oude gasfabriek, krijgt het boek van Wim Buitenhuis, op harderwijksezaken-nl, 3 november 2020
• (13) Nico Groen, " oudlisse.nl/publicaties/de-gashouders-zijn-50-jaar-gelede... De gashouders zijn 50 jaar geleden gesloopt " op oudlisee-nl, 6 oktober 2020
• (14) M. Hilckman. Kent u ze nog... de Harderwiekers, 1986. Tekst bij foto 37.
• (15) Gasfabriek (Jaarboek 14 1991 pg 3-23) - Oud-Castricum
• (16) Haarlem's Dagblad , 29 augustus 1910, pagina 1
• (17) Wim Buitenhuis. Geschiedenis van de Harderwijker gasfabriek 1 1857 - 1907 2017.
• (18) "Ir. D.J. Adriaanse directeur gasbedrijf te Groningen". Nieuwsblad van het Noorden. 1960/05/17, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (19) Algemeen Handelsblad. Amsterdam, 1960/10/05, p. 12
• (20) "Academische examens". Nieuwsblad van het Noorden", Groningen, 1964/06/27, p. 7.
• (21) "ACADEMISCHE EXAMENS". "Algemeen Handelsblad". Amsterdam, 1966/01/31, p. 13
• (22) "Directeur van gasbedrijf met pensioen Ir. D.J. Adriaanse verlaat stad met driehonderd kilometer gasbuizen", Nieuwsblad van het Noorden. Groningen, 1966/08/23, p. 6.
• (23) resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010869751:mpeg21:p001 "Experiment te Slochteren met gasexpansieturbine NAM wekt elektriciteit op door gasdrukverschil". Nieuwsblad van het Noorden. Groningen, 1967/10/21, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (24) "Ter gelegenheid van de opening van het Djomblang-gebouw van de Protestantsche gemeente, waarin de kerk, het jeugdwerk". "De locomotief". Samarang, 1935/12/17 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021, resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001753093:mpeg21:p00010
• (25) "De opening van de Serajoe – werken: mevr. Van Starkenborgh". De locomotief. Samarang, 1939/03/15, Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (26) "Tijdens de redevoeringen op Kalibanteng. – Links: Ir. J. Adriaanse, hoofd", De locomotief, Samarang, 1940/03/11 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (27) "Technologica ANDERS OMGAAN MET TECHNIEK’ Ontwerper moet rekening houden met totale levenscyclus". De Telegraaf, Amsterdam, 1987/09/26, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (28) "Advertentie Nederlands Maritiem Instituut". De Volkskrant, 1980/02/01, p. 12, Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021.
• (29) resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:002966021:mpeg21:p00019 "Baan op zee valt tegen". "Algemeen Dagblad". Rotterdam, 1980/06/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 19-03-2021,
• (30) E. C. H. Marx, Boekbesprekingen: D. J. Adriaanse, Model voor het beschrijven van verandering van organisaties, 32 blz., Delftse Universitaire Pers, Delft 1975..., in sg 76/5, 1976. p. 326-7.