File:Kût'ül-Amâre Townshend'den Halil Paşa'ya mektup.jpg

26 Nîsân 916 Irak Kuvâ-yi Osmâniyyesi Kumandanı ve Bağdad Vâlîsi Halîl Paşa Hazretlerine

Paşa Hazretleri

(1) Kût’u teslîm için sizinle müzâkere kapısı açmağa emr aldım.

2- Müzâkerâta ibtidâ olmak üzere size altı günlük bir mütâreke teklîf ederim (edecekdim). Bu mütârekede tekmîl kıtaât şimdiki hatt-ı müdâfaa veya muhâsarayı geçmemeğe riâyet edecekdir.

3- Yine ibtidâ olmak üzere kıtaâtım ve şehrin sivil sekenesi için on günlük erzâk celb etmeğe müsâadenizi ricâ’ ederim. Zîrâ artık burada mâdde-i gıdâiyye kalmıyor (kalmadı.) ve benim, hasta-hânelerdeki yaralı ve hastalarla beslemeğe mecbûr olduğum umûmî, husûsî hidmet-kâr (köle) dâhil olduğu hâlde takrîben on üç bin askerim var. Kezalik şehirde de takrîben altı bin Arab var. Cem’an yekûn (19 bin) besleyecek ağız var ve on günlük erzâkın derhâl idhâli mes’elesi mühim ve mübremdir.

4- Korkuyorum ki günün birinde bir (vebâ) başgöstermesin. Hasta-hânelerde yüzlerce hasta askerim var ve yevmiyye takrîben on beş kişi dizanteriden ölüyor. Ricâ’ ederim bâlâdaki mevâdd için bana der-akab bir cevâb veriniz. Zîrâ erzâk vapurlarının celbi için telgraf çekmek istiyorum.

5- Sizinle bi-z-zât benim aramda muâhede veya i’tilâfın metnini takrîben karârlaşdırmak için hemen bir mülâkat olmasını teklîf ederim.

Teklîfâtım takrîben şunlardır:

6- Mâdem ki siz bana fikrinizi şu “Siz vazîfe-i askeriyyenizi kahraman-âne îfâ etdiniz.” sözleriyle beyân ve ifâde etdiniz; bu ân-ı bed-bahtî ve zarûretde hakkımda âlî-cenâb olacağınıza i’timâdım var ve ümîd ederim. Ve askerimin silâhlarıyla Amare veya Hindistan’a nakl edilmesine müsâade edeceksiniz.

7- Bunlar (bu müsâadeler demek olacak) bizim için şerefe lâyık muâmeleler olacakdır. Nitekim Avusturyalılar (aynı müsâadâtı) Napolyon’un cenerallerinden Massena’ya 1800 senesinde Jerona muhâsara-i meşhûresinde bahş etdiler. Kezalik Fransızlar 1808’de Portekiz’de İngilizler tarafından aynı şeye mazhar oldular. Bundan başka sizin, bizim bu kadar mevcûddaki askerimize yedirecek erzâkınız olmadığı gibi bunları Bağdad’a nakl için de elinizde lüzûmu kadar vapur da yokdur. (Bu asker) bunlar bir kilometre yürüyemezler, hâlleri hakikaten şâyân-ı merhametdir. Bunlar pek az zamânda ölecekler ve (vebâ) ve hastalıklar her tarafda başgösterecekdir. Sonra eğer bunları esîr olarak alırsanız bunların maâşları mes’elesi de var. Hissiyyât-ı mahsûsamın kabûlünü ricâ’ ederim Paşa Hazretleri.