File:AGAD Diariusz czynności Sejmu Rzeczypospolitej Krakowskiej 1.png

Polski: Diariusz czynności Sejmu Rzeczypospolitej Krakowskiej zawierający protokoły z posiedzeń

Powołane do życia na Kongresie Wiedeńskim Wolne Miasto Kraków (zwane także Rzeczpospolitą Krakowską) pozbawione było pełnej suwerenności, zagwarantowaną miało jedynie pewną autonomię w dziedzinie ustroju wewnętrznego, posiadało natomiast szereg swobód w sferze gospodarczej i kulturalnej. Władzę suwerenną sprawowały tu mocarstwa opiekuńcze, poprzez swoich rezydentów przebywających stale w Krakowie. Sprawą organizacji prawno-ustrojowej Wolnego Miasta zajęła się, powołana przez mocarstwa opiekuńcze, Komisja Organizacyjna. Ona też opracowała w 1815 roku pierwszą konstytucję. Zgodnie z jej postanowieniami rządem Wolnego Miasta Krakowa był Senat, składający się ze stojącego na jego czele prezesa oraz z dożywotnich i czasowych senatorów. Władzą ustawodawczą był jednoizbowy parlament zwany Zgromadzeniem Reprezentantów. Składał się z 41 członków ( 26 pochodzących z wyboru, 3 delegowanych przez Senat, 3 profesorów powoływanych przez Uniwersytet Jagielloński, 3 prałatów powoływanych przez kapitułę katedralną ). Prawo wyborcze przysługiwało osobom pełnoletnim, posiadającym odpowiedni cenzus majątkowy lub wykształcenia. Sesje Zgromadzenia odbywały się raz w roku (w grudniu) i trwały 4 tygodnie. Przewodniczył im marszałek, wybierany spośród delegatów Senatu. Do kompetencji Zgromadzenia należało ustanawianie i kontrola budżetu, wybór części senatorów i prezesa Senatu oraz wybór sędziów. Inicjatywa ustawodawcza należała do Senatu. Zgromadzenie Reprezentantów miało znaczne możliwości kontrolowania praworządności w Rzeczpospolitej Krakowskiej, mogło bowiem większością 2/3 głosów postawić w stan oskarżenia urzędników lub sędziów w razie stwierdzenia kradzieży publicznych pieniędzy lub nadużycia władzy. Konstytucja z 1833 roku ograniczyła liczbę reprezentantów do 30, sesje sejmu zwoływał Senat, miały się one odbywać co trzy lata i trwać po 6 tygodni. Wprowadzono tajność obrad, natomiast głosowania (z wyjątkiem wyboru urzędników, sędziów i komisji sejmowych) miały być jawne. Od tego też czasu obserwujemy postępujący upadek znaczenia Zgromadzenia Reprezentantów, zwłaszcza na tle rosnącej roli Senatu, coraz bardziej uzależnianego od państw opiekuńczych.. Przez cały czas jego funkcjonowania część członków Zgromadzenia działała w opozycji do Senatu i jego zakusów na ograniczenie niezależności i uprawnień tego ciała. Niestety bez powodzenia. W 1842 roku ograniczono liczbę posłów do 20, a sejm miał być zwoływany jedynie wtedy, gdy mocarstwa opiekuńcze uznają to za konieczne. Mógł obradować tylko nad sprawami zgłoszonymi przez Senat i nie wolno mu było zmieniać projektów senackich, mógł je jedynie przyjąć lub odrzucić w całości. Ostatni sejm Rzeczypospolitej Krakowskiej odbył się w 1844 roku.

Miejsce: Kraków Opis: oryginał, jęz. polski, księga oprawna w półskórek o wymiarach 345x220 mm, s. 332 Autor komentarza: Magdalena Marosz

Autor fotografii: Małgorzata Multarzyńska-Janikowska