File:Ethnography Museum of Ankara, 1930s (17075609412).jpg

English: Although Arif Hikmey Bey was unable to give a date, it must be the last days of 1925 or the first months of 1926. It must be such cold months, since the architect remembers the frosty winds that crashed on the city with their all might. Arif Hikmet Bey is together with the construction workers and the museum is still under construction. “I have an important and endearing memory” he says and continues:

“There was a snowstorm; everywhere was covered with snow. We were continuing the construction inside the museum. We already installed some panes for one or two windows and stonemasons were working inside the big halls. I was cutting the zinc patterns of decorations on a table under the big dome for the stonemasons. Carpenters were also working in some areas where we were able to seal off. One of the workers came running and shouted: ‘The Pasha is here.’

We were all surprised; we wondered which Pasha would come under such terrible weather? The worker responded: ‘Mustafa Kemal Pasha is here’. Meanwhile the makeshift door we previously had installed opened and Atatürk entered the building with his clothes covered full of snow. I greeted him, he asked:

‘Hikmet, why are you all working under this cold weather?’

‘According to our contract, we are running out of time; some workers are even working at night time using gas lamps.’ I answered. ‘May God give you strength’ Pasha said. He set on a chair and we shut the door. My clerk Bahri brought a kerosene heater and placed it next to the Pasha. ‘You must be kidding, there are almost no walls here, why bother with the heater?’ said Pasha. ‘At least your nose will get warmer, it is all red because of the cold’ Bahri responded. We all laughed. The Pasha stayed for half an hour and chatted with the workers. It wasn’t snowing anymore. Pasha, looking to the snowy Ankara plain through the front door, said: “The view is incredible; probably the weather under this dome will be quite cold in the summer; I would like to sit under this dome and watch the view in my spare time.’ and then left for his car walking through the snow. ‘After his death, he rested right under this dome for a long time, an unfortunate coincidence one might say’. (1)

The ground for Ethnography Museum was broken on September 25, 1925.


Etnografya Müzesi

Tarih vermiyor Arif Hikmet Bey; ama 1925 yılının sonları ya da 1926 yılının ilk ayları olmalı. O aylar; çünkü mimar, anılarında, mevsim karının, yüz kesen step ayazının olanca ağırlığıyla kentin üzerine çöktüğü günlere dönmüş. Arif Hikmet Bey işçilerle birlikte, müzenin yapımı sürüyor. “Mühim ve sevimli bir hatıram var,” diyor. Devam ediyor:
“Kar tipi halinde yağıyordu, her taraf bembeyaz karlar altında idi. Müzenin inşaatına içerde devam ediyorduk. Bir iki pencereye çerçeve takmış büyük salonların içinde mermer taşçılarımızı çalıştırıyorduk. Ben büyük kubbenin altında ve bir iş masasında, taşçılara yapacakları bazı tezyini işlerin çinko kalıplarını kesiyordum. Bazı kapatabildiğimiz yerlerde marangozlar da çalışıyordu. Bir işçimiz dışarıdan koşarak geldi ve heyecanla: ‘Efendim, Paşa geldi.’ dedi.
Şaşırmıştık, bu havada gelen hangi paşa idi? İşçi tekrarladı: ‘Mustafa Kemal Paşa.’ Bu esnada ön cephedeki kapılardan birine iğreti olarak taktığımız kapı açıldı, üstü başı kar içinde kalmış olan Atatürk içeri girdi. Karşıladım, ilk sözü:
‘Yahu Hikmet, bu havada inşaat yapılır mı?’ oldu. Cevap verdim, ‘Paşam, inşaat anlaşmamıza göre süremiz çok az. Havaya filan bakmadan işe devam mecburiyeti var, hatta işçilerimizden bazıları gaz lambası yakarak geceleri de çalışıyorlar.’ Paşa, ‘Allah kuvvet versin’ dedi, ilerledik, oradaki tahta bir iskemleye oturdu. Kapıyı da kapattık. İnşaat kâtibim Bahri elindeki gaz sobasıyla geldi. Paşa’nın yanına koydu. Atatürk gülerek, ‘Bahri şaka mı ediyorsun, her taraf açık, gaz sobası neye yarar, buna Okmeydanı’nda buhur yakmak derler’ dedi. Bahri de cevaben, ‘Hiç olmazsa Paşam biraz burnunuz ısınsın, soğuktan kıpkırmızı olmuş’ dedi. Hep gülüştük. Yarım saat kadar oturdu, işçilerle konuştu. Kar durmuştu, ön kapıdan Ankara’nın karlı ovasına bakarak ‘Manzara çok güzel, bu kubbenin altı yazın her halde çok serin olacak, İşim olmadığı zaman gelip bu kubbenin serinliğinde, bu güzel ovaya karşı oturmak isterim’ demiş ve karlara bata çıka otomobiline kadar gitmişti. Ne hazin bir tesadüftür ki vefatından sonra, uzun bir müddet burada, bu kubbenin altında ebedi istirahatına dalmış, yatmıştı.” (1)
Etnografya Müzesi’nin temeli 1925’in 25 Eylülünde atıldı.

1 “Merhum Mimar Arif Hikmet Arif Koyunoğlu’nun Anıları: 4”, Tarih ve Toplum, Sayı: 38, Şubat 1987, s. 48.