File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Duimpiano gemaakt van haringblikje TMnr 6094-1.jpg

Nederlands: De term sanza wordt vaak gebruikt voor alle Afrikaanse lamellofonen van dit type, maar ze hebben ook eigen namen, zoals mbira, kalimba, likembe en sansi of kisaanj (Sadie, 1984:497).

De sanza is een tokkelinstrument, of lamellofoon, met een aantal metalen of plantaardige tongen, of lamellen, op een houten plank of resonator, klankkast. De tongen worden met een laterale verbinding op hun plek gehouden, waarbij een uiteinde van de tong vrij is om getokkeld te worden. De sansa is primair een Afrikaans instrument, hoewel ze ook elders worden bespeeld.

De sansa wordt in beide handen of op schoot gehouden, waarbij de duimen of wijsvingers gebruikt worden om te tokkelen. De toon van een tong wordt bepaald door zijn lengte, die aangepast kan worden door de tong onder de houder door te schuiven. Door het aanbrengen van een omhulsel, kan de toonhoogte eveneens gewijzigd worden. Europeanen hebben het instrument verschillende namen gegeven, zoals duimpiano, handpiano, en linguafoon.

De klankkast kan nogal variëren vorm en materiaal: een uitgehold rechthoekig blok, een uitgeholde kalebas of zelfs een schild van een schildpad. Vaak worden er enkele klankgaten voorzien in de klankkast, die bij afdekking ervan het timbre van het instrument kunnen doen variëren.

De lamellofoon biedt gezelschap aan gezang en wordt vaak bespeeld door een solist, of door anderen in kleine groepjes die een zanger begeleiden. Soms wordt de sanza puur instrumentaal gebruikt. De liederen, begeleid door de duimpiano, zijn ofwel gezongen verhalen met onderhoudend karakter, lofzangen over autoriteiten ofwel uitingen van persoonlijke gevoelens. Ook worden wel eens historische en traditionele thema’s bezongen.

Sanzas worden nog steeds veelvuldig gebruikt in traditionele, volkse concerten en optredens. Historisch en archeologisch onderzoek wijst erop dat lamellofonen al voor de 16de eeuw bespeeld werden in Zuidoost-Afrika, en het is zeer waarschijnlijk dat ze veel langer al werden bespeeld. Die lange geschiedenis betekent dat er een grote variatie aan lamellofonen is ontstaan onder de verschillende etnische groepen van sub-Sahara Afrika, alsook in de door Afrika beinvloedde gebieden in de Amerikas. In Jamaica staat het instrument bekend als rumbabox, en wordt het door Rastafari gebruikt in religieuze ensembles. Het vervangt dan vaak de drums (Sadie, 1984:502).